Το ηλεκτρικό πεδίο
και το μυστικό του

Ο Κωστής Τριανταφύλλου συνεχίζει το αέρινο ταξίδι του πάνω στη μεταφορική έννοια του κεραυνού: σήμερα αυτό ίσως γίνεται πεδίο πιο εύληπτο. Όραμα...Είναι πράγματι το ηλεκτρικό πεδίο στο οποίο αναφέρεται, δηλαδή ένας οριοθετημένος χώρος από την αφύπνιση της συνείδησης και την έκπληξη που συνεπάγεται.

Ο κεραυνός σηματοδοτεί στο βάθος της προοδευτικής ηχητικής διαδοχής της βροντής το ύψιστο στάδιο και το ουσιαστικό σημείο αυτής της συνείδησης του είναι. Ο κεραυνός μπορεί να εκδηλωθεί ανά πάσα στιγμή από την ώρα που έχει αναγγελθεί από το χαρακτηριστικό βόμβο της βροντής: η εμφάνισή του δηλώνεται σαν ο φυσικός επίλογος της αναμονής. Είναι το σημείο και συγχρόνως όμως το ηρεμιστικό της υπαρξιακής αγωνίας που εμπεριέχεται μέσα στα αντικείμενα που μας παρουσιάζει σήμερα ο Κωστής Τριανταφύλλου και που δεν θα διστάσω να τα ονομάσω αντικείμενα φιλοσοφικά ή μάλλον υπαρξιακά. Ο κεραυνός είναι με μεγάλη σαφήνεια προσδιορισμένος ως οντολογικό φαινόμενο. Το μη είναι αντανακλάται στο εγώ και όλο το ταλέντο του καλλιτέχνη έγκειται στην ευφυία του να συλλάβει αυτή τη λεπτή στιγμή, όπου όλα συμβαίνουν όταν παράγεται η αστραπή εκδηλώνοντας τη λάμψη της.

«Eclat Eclair»*: Αυτός είναι ο τίτλος του τελευταίου ποιήματος του Κωστή Τριανταφύλλου το οποίο διασαφηνίζει με μία ανέκκλητη διορατικότητα αυτή την έννοια της ετοιμότητας του είναι, έτσι ώστε να ανακαλύψει την ταυτότητά του τη στιγμή την πιο κρίσιμη της συνειδητοποίησής του. Πραγματικά πρόκειται εδώ για υπαρξιακή άσκηση με την έννοια την πιο διανοητική και πνευματική του λόγου.

Το φαινόμενο αυτό μέσα στην ανθρώπινη διάσταση που του δίνει ο Κωστής Τριανταφύλλου, ανάγεται ουσιαστικά στην «ελεύθερη» ηθική (morale Iaique) άσκηση του είναι σε σχέση με το ηλεκτρικό πεδίο, δηλαδή την ηλεκτρική φύση του σύμπαντος. Αυτό που ο καλλιτέχνης επιδιώκει να μας καταδείξει δια μέσου των διαφορετικών μηχανισμών της δημιουργίας τoυ, είναι αυτή η δυνατότητα συγχρόνως μη καθορισμένη και απεριόριστη, στην οποία η φύση του ουρανού και της γης μας παραπέμπει: στην αποκάλυψη του εαυτού μας από εμάς τους ίδιους.

Όλη η τέχνη του ενυπάρχει μέσα σ' αυτή τη στιγμή της αλήθειας ουσιαστικά πιο οργανικής και από τη φύση ακόμα, που προσφέρει σε όλους μας, χωρίς εξαίρεση μέσα στο διάστημα ενός βλέμματος στραμμένου στον ουρανό. Γιατί μέσα στις ηλεκτρονικές μηχανές που τοποθετεί στα έργα του, δεν υπάρχει μόνο η παρουσία του κεραυνού, αλλά επίσης η υπονοούμενη φυσική συνέπεια, δηλαδή η αναφορά στον ουρανό και στην οπτική μας, έναν ουρανό που δεν έχει όρια δυσδιάστατα και που μπορεί να συνοψιστεί στη γραμμή μίας αστραπής ανάμεσα στους δύο πόλους, ανάμεσα σε δύο σημεία ηλεκτρικού συσχετισμού.

Η μέθοδος της αντίληψης του Κωστή Τριανταφύλλου είναι σφαιρική, σε συνάρτηση με την εννοιολογική του φαντασία Το σημείο του κεραυνού στον ουρανό είναι προφανώς μια μεταφορική έννοια ουσιωδώς ποιητική και μπορεί να δεχτεί όλους τους φορείς, έναν λαβύρινθο, μαρμαρόσκονη, γη, θραύσματα μπρούντζου ή σίδερου, λάβα, ή ένα εικαστικό πεδίο επαναπροσδιορισμένο.

Ρήγμα - Κεραυνοβόληση

Το σημαντικό της πρότασης που καταθέτει, βρίσκεται μέσα στην πιο απλή διαλεκτική του φυσικού φαινομένου, τη διαδοχική πορεία του κεραυνού, ανάμεσα σε αγώγιμα στοιχεία και τα αντίθετά τους, αυτά που αρνούνται να επιτρέψουν να διανεμηθεί το ηλεκτρικό ρευστό. Έτσι ο κεραυνός του Κωστή Τριανταφύλλου είναι αξεχώριστος από το τμήμα του ουρανού μέσα στο οποίο ο κεραυνός εμφανίζεται και εξαπλώνεται. Αυτό όμως το κομμάτι του ουρανού είναι η ίδια η προέκταση της μεταφορικής έννοιας της ηλεκτρικής φωτιάς: άπιαστη, αόρατη, βρίσκεται ανάμεσα στον ίδιο τον κεραυνό και το υλικό διάστημα της εγγραφής του, που είναι τα θραύσματα του μπρούντζου, η εικαστική επιφάνεια ή το διάστημα ανάμεσα σε δύο ευαίσθητα σημεία. Αυτή η ταινία ουρανού, θάλεγα υπερυψώνει λοιπόν αυτή τη μεταφορική έννοια που αποτελεί απόλυτο τμήμα της και παρουσιάζεται σαν μία ζώνη άυλης ευαισθησίας, άρρηκτα συνδεδεμένης με τον κεραυνό.

Ο κεραυνός στο έργο του Κωστή Τριανταφύλλου βρίσκει το πνευματικό του περιβάλλον. Είναι λοιπόν μια διπλή ενότητα, κεραυνός συν κενό, την οποία ο Κωστής Τριανταφύλλου μας δίνει να διαισθανθούμε μέσα στο ηλεκτρικό πεδίο. Το εγχείρημα όπως το αντιλαμβανόμαστε είναι πλούσιο σε νοήματα. Όχι μόνον ο Κωστής Τριανταφύλλου, ο μάγος, συγκαλεί τον κεραυνό, αλλά ταυτόχρονα εμπλουτίζει το ηλεκτρικό πεδίο με όλες τις συνδηλωτικές έννοιες ενός κενού γεμάτου, όπου η ενέργεια κατανέμεται ελεύθερα. Αυτή η ζωογόνος ενέργεια είναι ο κατ΄ εξοχήν ορισμός της ευαισθησίας. Αυτή η ευαισθησία που βρίσκεται αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με τον κεραυνό είναι από μόνη της το φυσικό πεδίο της ανάπτυξης και της επικοινωνίας. Ο κεραυνός εμφανίζεται σαν ένα φαινόμενο συμπαγές και ολοκληρωμένο κατά τη διάρκεια της εκδήλωσής του, που είναι ταυτόχρονα ορατή και ευαίσθητη.

Όραμα...Μέσα στην αστραποβόλο παρέμβασή τoυ, η ηλεκτρική φωτιά γίνεται σύμβολο την ίδια στιγμή της εμφάνισής της. Αυτό που o Κωστής Τριανταφύλλου μας προτείνει να δούμε είναι η συμβολική της φωτιάς στην καθαρή μορφή της. Και ανταμώνει έτσι μ΄ αυτόν τον τρόπο το μεγάλο αλχημικό μήνυμα του Yves Klein. Ο Κωστής Τριανταφύλλου ξέρει ότι στο κέντρο του κενού υπάρχουν φωτιές που καίνε. Δεν δίστασε να δανειστεί την πύρινη οδό για να τις αναζητήσει, γιατί αυτή η τεράστια προσπάθεια αυτογνωσιακής ενδοσκόπησης αξίζει τον κόπο. Στο κέντρο του μεγάλου κενού του oυραvoύ, υπάρχουν φωτιές που λάμπουν και υπάρχουν ακόμη φωτιές που καίνε. Είναι πάνω στη διαλεκτική της ανάφλεξης και του φωτός που ο Κωστής Τριανταφύλλου στήριξε το ανθρώπινο και ποιητικό μήνυμα της μεταφορικής του έννοιας. Δεν είναι ο κεραυνός που καίει, που μας καλεί να σβήσουμε καλύτερα: είναι πράγματι αυτός που λάμπει, αυτός της λάμψης της αστραπής.

Η έκφραση του Κωστή Τριανταφύλλου παρουσιάζεται πραγματικά λοιπόν σαν μια έκθεση φιλοσοφικών αντικειμένων των οποίων η παρουσία έχει σαν μια έσχατη δικαίωση το γεγονός, συνάμα απλό αλλά και τρομερό, να μας παρακινήσει σε ένα στοχασμό πάνω στη διπλή διάσταση της αλχημικής φωτιάς. Ένας τρόπος να μας κάνει να δούμε από κοντά τη διαρκή νίκη της ζωής πάνω στο θάνατο και του φωτός πάνω στις στάχτες της σκιάς. Το ηλεκτρικό πεδίο πρόδωσε το μυστικό του.

Pierre Restany, Παρίσι, 13 Οκτωβρίου 1994

Μετάφραση: Ευγενία Παπαθωμά

* Σημ. της μτφρ.: Ιclat-Eclair ηχητικός και εννοιολογικός τίτλος στα γαλλικά, όπου το θclat εκλαμβάνεται σαν λάμψη ή και σαν θραύσμα, έκρηξη, κλέος.

Επιστροφή Επιστροφή...

© ART TOPOS, 1996
Τελευταία ενημέρωση: 22 Ιουλ. 1996
info@artopos.org