Ο Κώστας Βαρώτσος είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες καλλιτέχνες της γενιάς του '80, με μεγάλη εμπειρία στη δημιουργία έργων, συνήθως μνημειακών διαστάσεων, σε υπαίθριους ή δημόσιους χώρους. Η Ιταλία, όπου σπούδασε αρχιτεκτονική και ζωγραφική, έχει επανειλημμένως παρουσιάσει το έργο του σε ομαδικές ή ατομικές εκθέσεις. Πρόσφατα, δύο ακόμη περιοχές, το Abruzzo και το Molise, απέκτησαν δύο σημαντικά υπαίθρια έργα του, τον "Ορίζοντα της Morgia" και τον "Ποιητή της Casacalenda" αντίστοιχα.
Σε μια εποχή όπου οι δυνατότητες του σύγχρονου καλλιτέχνη καθορίζονται, περιορίζονται —βλέπε ασφυκτιούν—
από την έλλειψη οικονομικής υποστήριξης ή από τις συμβάσεις του συστήματος της τέχνης, έργα που κατορθώνουν να πραγματοποιούνται, παρά τις όποιες αντιξοότητες, και να εντάσσονται δημιουργικά, όχι μόνο στο φυσικό αλλά και τον κοινωνικό περίγυρο, αποκτούν τεράστια σημασία. Ο συνδυασμός καλλιτεχνικής αποκέντρωσης και νομαδισμού δημιουργούν νέες δυνατότητες και περιοχές δράσης, αποκαθιστώντας ενίοτε τη διαταραγμένη επικοινωνία και το διάλογο ανάμεσα στον καλλιτέχνη και τον κόσμο. Έτσι, αφήνουν να διαφαίνονται άλλες δίοδοι και τόποι στο χάρτη της σύγχρονης τέχνης, ενώ ακόμα και υποβαθμισμένες καλλιτεχνικά περιοχές μπορούν να αποκτήσουν ένα νέο πεδίο έκφρασης και οι καλλιτέχνες που είναι διατεθειμένοι να δεχθούν την πρόκληση, καταφέρνουν να υλοποιήσουν έργα που, σε πιο καταξιωμένους και συμβατικούς χώρους, θα στεκόταν αδύνατον, ξαναβρίσκοντας, παράλληλα, καινούριους κώδικες επικοινωνίας με τους ανθρώπους .
Ο Κώστας Βαρώτσος δέχθηκε μία τέτοια πρόκληση και μέσα από τη συλλογική εργασία και την πρακτική βοήθεια που του προσέφερε η κοινή απόφαση για στροφή προς τη σύγχρονη τέχνη τριάντα και πλέον κοινοτήτων της περιοχής του Abruzzo,
"κατέθεσε" στο βράχο La Morgia κάτι περισσότερο από ένα έργο του: το "όραμά" του. Ένα σημαντικό στοιχείο της δημιουργίας αυτού του έργου είναι λοιπόν, η βούληση ενός μεγάλου αριθμού δήμων και κοινοτήτων μιας από τις πλέον απομακρυσμένες από τα κοινά αγροτικές και κτηνοτροφικές περιοχές της Ιταλίας να συμμετέχει ενεργά στη σύγχρονη πολιτισμική ζωή και παραγωγή. Έτσι μια ομάδα πρωτοβουλίας ήρθε σε επικοινωνία με γνωστούς καλλιτέχνες από διάφορα σημεία του κόσμου, όπως ο Ναγκασάουα, οι Πουαριέ, ο Βαρώτσος, η Κίρτσικ, κλπ. και τους ζήτησε να εντάξουν τα έργα τους στο φυσικό και άγριο, λόγω γεωγραφικών και κλιματικών συνθηκών, περιβάλλον των Απεννίνων και να συμμετέχουν ενεργά στη δημιουργία μιας νέας τάξης πραγμάτων.
Ο "Ορίζοντας" του Κώστα Βαρώτσου καθώς και ο πέτρινος "Ποιητής της Casacalenda" υπενθυμίζουν το στόχο αυτού του καλλιτέχνη να αναφέρεται, μέσα από τα έργα του, στη διαταραγμένη αλλά και απαραίτητη ισορροπία χώρου και χρόνου και να αποδίδει, με την καθοριστική συνδρομή των υλικών που επιλέγει, την δυναμική, την ένταση και την ενέργεια που χαρακτηρίζουν την εποχή του. Το έργο αυτό, αποτελεί όμως και ένα μεγάλο, σχεδόν επικό, σχέδιο ως επεισόδιο ρηξικέλευθο αλλά και ως δράση ουτοπική απέναντι στο κυρίαρχο σύστημα που καθορίζει την αξία του έργου τέχνης.
Μορφολογικά, πρόκειται για μια τακτική-ρυθμική, σε στρώσεις, συσσώρευση γυαλιού, ανάμεσα από τις δύο κορυφές ενός γρανιτένιου βράχου, του οποίου το τμήμα που λείπει κατέρρευσε πριν πολλά χρόνια από ανθρώπινο λάθος. Το σημείο αυτό είχε γίνει το σήμα κατατεθέν της ευρύτερης περιοχής και φυσικά, στο πέρασμα του χρόνου, "φορτίστηκε" από ιστορίες και δοξασίες. Η σημερινή του αλλαγμένη μορφή, δεν δείχνει να έχει μέχρι στιγμής επηρεάσει τη βαρύτητά του ως έμβλημα, παρόλο που τουλάχιστον αρχικά είχε προκαλέσει πολλές αντιδράσεις.
Ο Ποιητής της Casacalenda
Με το έργο αυτό που κατορθώνει με τη δομή του να δώσει ένα ολοκληρωμένο φορμαλιστικά και αισθητικά αποτέλεσμα, όντας όμως παράλληλα και ένα από τα πλέον επιτυχημένα δείγματα "ανυπακοής" σε μια προκαθορισμένη φόρμα, ο καλλιτέχνης επιτυγχάνει να διατηρήσει μέσω της διαφάνειας την προτεραία εικόνα του βράχου κατά τη διάρκεια και των δύο προηγουμένων φάσεών του, πριν και μετά το ατύχημα, αλλά και μια τρίτη, την τωρινή. Έτσι προβάλλει ένα έργο άρτιο και μεστό, το οποίο επί πλέον ξεφεύγει από κάθε πρόθεση εξωραϊσμού. Το αποτέλεσμα φαντάζει ως μια περίεργη γαλάζια λίμνη, ως ένα ανεξήγητο απόθεμα νερού, το οποίο μ' έναν παράδοξο, σχεδόν μεταφυσικό τρόπο, βρίσκεται στην πιο περίοπτη θέση και επιτρέπει οπτικά στο θεατή την απόλυτη θέαση από την επιφάνεια μέχρι τον πυθμένα του.
Το έργο αυτό, που είναι και το μεγαλύτερο του Κώστα Βαρώτσου, επεμβαίνει -αν και με σεβασμό- δυναμικά στο φυσικό περιβάλλον, αλλά και στην καθημερινότητα και την κοινωνικο-οικονομική ζωή της περιοχής, δεδομένου ότι δημιουργεί διάλογο και αντίλογο, εκπαιδεύει, προκαλεί, αλλάζει αντιλήψεις, τραβάει κόσμο αλλά και την προσοχή των ειδικών και των μέσων μαζικής ενημέρωσης και συμμετέχει στη διαμόρφωση του ιστορικού και εικαστικού τοπίου. Ειδικότερα όμως ο "Ορίζοντας της Morgia", εκτός από ένα μεγάλο προσωπικό στοίχημα του δημιουργού του στην αναμέτρησή του με τη Φύση, "αντίπαλου" αλλά και κορυφαίου μοντέλου και δασκάλου του, αποτελεί και μια σημαντική στιγμή στην ιστορία των μεγάλων δημόσιων και υπαίθριων έργων, ενταγμένος αλλά και διαφοροποιημένος από το φυσικό χώρο, ορίζων και οριζόμενος απ' αυτόν...
