Θεόδωρος Στάμος
(Theodoros Stamos) (1922 - 1997)

 

"Σε αυτές τις εικόνες δείχνω αυτό που νομίζω ότι είναι η ουσία της Ελλάδας. Όλοι βλέπουν την Ελλάδα ως μια πολύ πολύ λαμπρή χώρα...Οι εικόνες μου είναι πολύ σκοτεινές. Νομίζω ότι οι εικόνες αυτές μέσα από τη σκοτεινότητά τους εκπέμπουν πολύ φως κάτι που εκφράζει περισσότερο την Ελλάδα, την τραγωδία αυτής της χώρας...Για 300 χρόνια στην Ελλάδα είχαν πολέμους. Και αυτό είναι για μένα πιο σημαντικό από το να ζωγραφίσω φως και δέντρα."





Το θυσιαστήριο, 1948


Βυζαντινό II, 1958


Το πεδίο του απείρου, 1974

Ο Theodoros Stamos γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη στις 31 Δεκεμβρίου 1922 από πολύτεκνη οικογένεια. Ο πατέρας του, που ήταν ψαράς στη Λευκάδα, είχε ένα κατάστημα καθαρισμού καπέλων στη Νέα Υόρκη και όταν η επιχείρηση του άρχισε να πηγαίνει καλά εργάστηκαν εκεί και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Τα πράγματα όμως δεν ήταν ποτέ εύκολα: "Στην αρχή τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα για αυτούς. Φαντάζομαι ότι η ζωή τους ήταν δύσκολη μέχρι τη μέρα που πέθαναν. Δεν χάρηκαν ποτέ τίποτα. Είχαν επτά παιδιά και το καθένα πήρε το δρόμο του στο τέλος...Εγώ έφυγα, η αδελφή μου έφυγε. Σπούδασε χορό, εγώ ζωγραφική και γλυπτική...Έζησαν τη δύσκολη ζωή του μετανάστη."

Σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών ο Stamos έκανε ένα σχέδιο που του χάρισε μια υποτροφία για μαθήματα στο American Artists School της Δεκάτης Τετάρτης Οδού, όπου παρακολουθούσε βραδινά μαθήματα αφού τελείωνε τα πρωινά μαθήματα στο Γυμνάσιο Stuyvensant και κάνοντας περιστασιακές δουλειές τις ώρες μετά το σχολείο και τα σαββατοκύριακα. Το American Artists School ήταν αριστερού προσανατολισμού, όπως και ο Stamos ο οποίος έγινε υποστηρικτής του Κομμουνισμού. Όμως μετά το Σύμφωνο Χίτλερ-Στάλιν και το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ήρθε σε ρήξη με τους Κομμουνιστές, παράτησε το γυμνάσιο τρεις εβδομάδες πριν την αποφοίτηση και αποβλήθηκε από τη σχολή καλών τεχνών εξαιτίας της πολιτικής του δράσης. Κρίθηκε ακατάλληλος για να υπηρετήσει στις ένοπλες δυνάμεις (εξαιτίας ενός τραυματισμού από την παιδική του ηλικία) και πέρασε τα χρόνια του πολέμου δουλεύοντας σε εργοστάσια.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1940, ο Stamos ανέπτυξε ένα ξεχωριστό στυλ αφηρημένης τέχνης το οποίο κυρίως πηγάζει από το βιομορφισμό του γαλλικού σουρεαλισμού ωστόσο διατηρεί κάποια σχέση με τη δουλειά άλλων Αμερικανών ζωγράφων, κυρίως αυτή του Milton Avery και του Arthur Dove. Οι πρώτες προσωπικές εκθέσεις του Stamos στην πρωτοποριακή γκαλερί της Betty Parson και τη γκαλερί Mortimer Brandt στις αρχές της δεκαετίας του 1940 αποτέλεσαν τους προάγγελους του Αφηρημένου Εξπρεσιονιστικού Κινήματος. Ήταν μόλις εικοσιτριών ετών, όταν το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης αγόρασε τον πίνακα του με τίτλο Ήχοι στο βράχο το 1946. Για τα επόμενα εικοσιπέντε χρόνια ο Stamos γνώρισε αξιοσημείωτη επιτυχία. Έγινε διευθυντικό μέλος της Σχολής της Νέας Υόρκης και στενός συνεργάτης καλλιτεχνών όπως ο Barnett Newman και ο Adolph Gottlieb. Ο ήλιος, η θάλασσα και η γη παρέμειναν οι πρωτογενείς πηγές έμπνευσης του Stamos και οι μνημειώδεις αφηρημένοι του πίνακες εκφράζουν μια ισχυρή αίσθηση της απαστράπτουσας ομορφιάς της φύσης.

Ο σύντροφος του, Robert Price, πέθανε απροσδόκητα το 1955. Μετά την αυτοκτονία του στενού του φίλου Mark Rothko το 1970, και τη συναισθηματική και την οικονομική του εξάντληση από τη μακρόχρονη δικαστική αγωγή (1971-75) κατά του ατζέντη του Rothko και των εκτελεστών της διαθήκης (στους οποίους συγκαταλεγόταν) και ο ίδιος για τα περιουσιακά στοιχεία του Rothko, ο Stamos μετακόμισε στο νησί του πατέρα του, τη Λευκάδα. Εκεί συνέχισε να παράγει έργα γεμάτα σφρίγος μέχρι τον θάνατο του το 1997.

© ART TOPOS, 2000
E-mail: info@artopos.org
Τελευταία ενημέρωση:
Με την άδεια και την ευγενική υποστήριξη
του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου