 Ζαριές στο Tramway |
Βάλθηκα να κατασκευάζω τα έργα που αναφέρονται
στο Seurat
και στο Rodin συγχρόνως, αμέσως μετά απ΄ένα
δείπνο που ακολούθησε τα εγκαίνια του "Dice
Works" στη Γλασκόβη. Θυμάμαι ότι καθόμασταν στο δεύτερο πάτωμα ενός εστιατορίου, σε μεγάλα αντικριστά τραπέζια σε σχήμα Π. Γινόντουσαν αλλεπάλληλες προπόσεις, έκανε ζέστη και καθώς αισθανόμουνα πως αρχίσαμε να απογειωνόμαστε, σκέφτηκα: Θέλω να γίνω καλλιτέχνης. |
Την ίδια στιγμή μου ήρθε στο μυαλό: Η θέση του καλλιτέχνη είναι μέσα σ' ένα έργο, η θέση του καλλιτέχνη είναι μια κόκκινη θέση. Στα έργα με τα ζάρια είχα εξοικειωθεί με την ιδέα ότι ένας άνθρωπος υπάρχει ταυτοχρόνως σε πολλά μέρη κι έτσι αμέσως οραματίστηκα δυο πολυπρόσωπα έργα που παρατηρούσα επί χρόνια, τους Αστούς του Καλαί και το μπάνιο στην όχθη της περιοχής Asnieres του Seurat.
Για να βρω τις θέσεις μου στο έργο του Seurat ξεκίνησα κοπιάροντας τις σκιές των ανθρώπων που κάθονται ή είναι ξαπλωμένοι στην όχθη πάνω σε λαμαρίνες. Αφού τις τελείωσα, τις τοποθέτησα σε σιδερένια πόδια σαν πανύψηλες καρέκλες. Πέρασα πολλά απογεύματα να κάθομαι πάνω στις σκιές, περιεργαζόμενος τα γύρω μου, με τον τρόπο που οι καθιστές φιγούρες του Seurat αφουγκράζονται το θεατή τους.
| Το πρώτο σημάδι της όχθης παρουσιάστηκε ένα απόγευμα που καθόμουνα στη μεσαία σκιά κοιτώντας απέναντι. Ένοιωσα να με τραβάει κάτι προς τα πίσω, και πάνω, τόσο έντονα και καθαρά, που μπόρεσα να προσδιορίσω νοερά και μετά να βρω τη θέση του. Για το σκοπό αυτό είχα φτιάξει ψηλές βέργες πάνω σε κινητές βάσεις και όταν έφτανε η στιγμή, κατέβαινα πολύ γρήγορα, τοποθετούσα τη βέργα με το σημάδι και γύριζα πάνω στη σκιά μου. Είχα αγοράσει από το ψιλικατζίδικο κορδέλες και ένωνα μ' αυτές τα σημάδια που τοποθετούσα διαδοχικά, για να προσδιορίσω το ύψος, το βάθος και το πλάτος της όχθης. Μετά από λίγες μέρες, που τις πέρασα κατά κάποιο τρόπο βυθισμένος σε μια κατάσταση πολύ ξεχωριστή, συνειδητοποίησα ότι είχα να κάνω με ένα γιγαντιαίο χώρο σαν αυγό. |  Προετοιμασία για μαντείες με ζάρια |
Από όλη εκείνη την κατάσταση έμειναν δύο φωτογραφίες. Στη μία, που θυμίζει θεατρική παράσταση φαίνεται το καμπυλωτό μπρος μέρος του ωοειδούς χώρου και πίσω του προβάλλει το κεφάλι του πρώτου κολυμβητή. Σε μια άλλη, φαίνεται το μαγικό ελλειψοειδές περίγραμμα στο πάτωμα, φτιαγμένο από σίδερο.
Μετά, πέρασα λίγο καιρό ανεβάζοντας και κατεβάζοντας την όχθη και τη στάθμη του νερού, προσπαθώντας να προσδιορίσω το χώρο και τη θέση μου σ' αυτόν. Έπειτα θυμάμαι ότι αναποδογύρισα τους κατοίκους της όχθης πάνω και κάτω από τις σκιές τους. Θυμάμαι επίσης ότι για να βρω αυτά, θεώρησα τον ωοειδή χώρο σαν τη λεκάνη και τις δύο άκρες του ποταμού σαν τα πόδια μου. Αυτά συνέβαιναν όταν ήμουν πάνω στην όχθη.
 Ξαπλωτή όρθια φιγούρα |
Όταν μπήκα στη θέση του μοναδικού κολυμβητή
που κοίταζε προς την ίδια όχθη και που είναι
χωμένος μέχρι το στήθος στο νερό, άρχισαν να μ
επισκέπτονται εικόνες διπλών καθρεφτισμάτων της
όχθης. Τότε έχτισα δύο πελώριες ολόκληρες όμοιες
όχθες μαζί με τις καθιστές και ξαπλωτές φιγούρες
και δοκίμασα να βάλω πρώτα τη μία όχθη αντικριστά
με την άλλη και εν συνεχεία πλάτη με πλάτη -σαν να
βρισκόντουσαν οι κάτοικοί τους σε μια νησίδα στη
μέση του ποταμού. Μετά έκανα παραλλαγές όπου οι παρατάξεις συγχωνεύονται, φτιάχνοντας μεγάλες συμμετρικές φιγούρες που συναντιούνται σε διάφορα σημεία στις συμμετρικές όχθες. |
Για να προσδιορίσω τις αποστάσεις στις όχθες κατέφευγα σε διάφορα τεχνάσματα όπου ένωνα ή ακουμπούσα μικρές φιγούρες πάνω σε μεγάλες. Για να αισθανθώ πώς αντιλαμβάνεται η μια φιγούρα την άλλη ακουμπούσα μια σμικρυμένη ξαπλωτή φιγούρα στα μάτια μιας άλλης και μετά στα πλευρά της.
Σύντομα ο χώρος του έργου έγινε αχανής, απλώθηκε σε όλο το εργαστήριο και εγώ αισθανόμουν ξεκομμένος από αυτόν. Τότε μια μέρα, εκεί που κοίταζα το έργο, πρόσεξα τα παπούτσια της κεντρικής φιγούρας που καθρεφτίζονταν στο ποτάμι και ευτυχώς ρουφήχτηκα ξανά μέσα στο έργο από αυτά.
Τώρα οι προσπάθειές μου συγκεντρωθήκαν στη μεσαία καθιστή φιγούρα ή μάλλον ξανά στη σκιά της.
Ένα μεσημέρι καθώς καθόμουν δίπλα στο παράθυρο και κοίταζα το έργο του Seurat σ' ένα βιβλίο και με χτύπαγε το φως από τα πλάγια, έκοψα από χαρτί μια φιγουρίτσα που παρίστανε εμένα και έσυρα σιγά σιγά τη σκιά της, ώστε να συμπέσει με τη σκιά του κεντρικού κολυμβητή.
Αυτή η απαλή ταύτιση μετά από όλη αυτή τη φασαρία του χτίσματος της όχθης με οδήγησε να βρω ένα τρόπο να γλιστρήσω μέσα στο έργο. Έστησα το ομοίωμά μου κάτω από τη σκιά της μεσαίας φιγούρας, έτσι ώστε το νοερό φως που θα με χτύπαγε από κάτω -σαν σε μια αόρατη θεατρική σκηνή- θα έστελνε τη σκιά μου ν ακουμπήσει και να συμπέσει με τη σκιά της καθιστής φιγούρας.
| Όταν γινόντουσαν αυτές οι κινήσεις κατάλαβα
ότι επρόκειτο να γεννηθώ. Έφτιαξα αμέσως ένα κόκκινο κεφάλι διπλό ραμμένο στη ραφή των ματιών που μου άρεσε πολύ. Μετά κατάλαβα ότι έπρεπε να σπάσω τη ραφή και έφτιαξα από σίδερο ένα είδος μπαλτά. Μόλις τον έφερα κοντά στο διπλανό μου κεφάλι τρόμαξα πολύ και έτρεξα και κουβάλησα από το άλλο δωμάτιο ένα σιδερένιο ελάφι. Μέσα σ' αυτή την πυρετώδη ταραχή (που τώρα καθώς την περιγράφω μου φαίνεται συγχρόνως σαν μια υπέροχη ζωή) μετέτρεψα τη στάση που είχε η φιγούρα μέσα στο πανί λυγίζοντας έντονα τα γόνατά της, ώστε να πιέζουν το πανί και έτσι πρόβαλε το κεφάλι της κάτω από τη ραφή του πανιού. |
 Φωτεινό παπούτσι |
Δυο μέρες αργότερα ξαναγύρισα από την όχθη στο ποτάμι, για να ξαναρχίσω να δουλεύω τη φιγούρα που φωνάζει στην άλλη όχθη, με τα σχέδια της οποίας είχα αρχίσει την πρώτη μακέτα του έργου.