Κ.Π. Καβάφης
Γιάννης Κουνέλλης
|
Και μες στο πλοίο μπήκε, πηαίνοντας προς το "διδώ" Κ.Π. Καβάφης |
|
|
|
Θέλω την επιστροφή της ποίησης με όλα τα μέσα, με την άσκηση, την παρατήρηση, τη μοναξιά, το λόγο, την εικόνα, την εξέγερση Γιάννης Κουνέλλης |
Η ιδέα της έκθεσης στο πλοίο προκαλεί τη φαντασία. Τι σημαίνει ένας καλλιτέχνης και το έργο του μέσα στο αμπάρι ενός φορτηγού; Ο Ιωνάς στην κοιλιά της φάλαινας;
Η αρχή έγινε το 1969 σε ένα εννοιολογικό περίγραμμα -έξω από το λιμάνι της Νάπολης. Μια φωτογραφία -ο Κουνέλλης πάνω σ' ένα καΐκι που ταξιδεύει, ένας περίεργος Οδυσσέας που ανιχνεύει και διαλογίζεται πάνω στη δημιουργία μιας αδυσώπητα αυστηρής εικαστικής γλώσσας.
Και η θάλασσα, στοιχείο επικοινωνίας, "υλικό" δημιουργικών ερεθισμών που δίνουν στη φαντασία μια συγκεκριμένη μορφή που τελικά η Τέχνη.
|
| Χωρίς τίτλο, Βενετία 1974 |
Στη δεκαετία του '60 ο Κουνέλλης επέκτεινε τα όρια της δουλειάς του σε ένα σχεδόν θεατρικό χώρο όπου ηθοποιοί -ανθρώπινα όντα ή ζώα - δημιουργούν οπτικά συγκροτημένες σκηνικές εικόνες.
Ο διάλογος με τη θάλασσα παίρνει μιαν άλλη διάσταση με μια μαούνα στο κανάλι της Giudecca στην Biennale του 1974. Η μαούνα γίνεται εδώ τελεστήριο μυστικών "δρωμένων" κάτω από το θαμπό φως μιας λάμπας πετρελαίου. Ένα έντονα ερμητικό, ποιητικό περιβάλλον που στοχεύει "το σημείο όπου οι Θεοί και οι Άνθρωποι έχουν τα ίδια συμφέροντα". (Κουνέλλης)
Στη δεκαετία του '70 ο Κουνέλης με μια μεταφορικά δοσμένη, μυστικιστική σχεδόν στάση, δημιούργησε σύνθετες εγκαταστάσεις και δράσεις οι οποίες αποδέσμευσαν έντονες ποιητικές, μουσικές και ιστορικές μνήμες.
|
| Χωρίς τίτλο, 1979 |
Μια σειρά έργων γύρω από το καράβι ακολουθούν.
Το 1978 ένα μοντέλο ιστιοφόρου πάνω σε μια στοίβα τσουβάλια από κάρβουνα και το 1980 το κατάρτι με τα πανιά μιας σχεδίας μπρος σ' έναν τοίχο μαυρισμένο από φωτιές. Και στα δύο έργα μια αβάσταχτη ένταση καθορίζει τη σχέση ανάμεσα στα τόσο ετερογενή στοιχεία.
Στη δεκαετία του '80 η δουλειά του ακολουθεί μια διαλεκτική στάση ανάμεσα στη γλυπτική και τη ζωγραφική, αποκαλύπτοντας κώδικες ενός κρυμμένου κόσμου. Κώδικες που αναφέρονται στις μακρινές πηγές του μύθου και στις ρίζες της ανθρώπινης ύπαρξης.
Το 1991 κορυφώνεται αυτή η πορεία στον Albatros, το περιβάλλον στην έκθεση Metropolis, στο Βερολίνο. Μια μεγάλη παλιά βάρκα τεμαχισμένη μέσα στην αίθουσα ενός νεοκλασικού μουσείου -η πιο προκλητική αντινομία! Όμως το ξεθωριασμένο όνομα πάνω στη βάρκα υποδηλεί την πολυμορφία του έργου: Ο Albatros -το μυθικό πουλί, το καραβάκι από το λιμάνι της Ostia ή ο Albatros του Beaudelaire. Με μια εκπληκτική συγκέντρωση ενέργειας πετυχαίνει ο Κουνέλλης μια καθαρότητα στη θεώρηση που ανοίγει ταυτόχρονα ένα δρόμο στο όνειρο και τη μνήμη.
Αυτός ο δρόμος μας πάει το 1993 στην Biennale της Βενετίας. Ένα αέρινο ποιητικό έργο, το περιβάλλον με τα πανιά από παλιά βενετσιάνικα καράβια είναι ο τελευταίος σταθμός μιας πορείας που τελικά επικεντρώνεται με τη δουλειά του Κουνέλλη στο ΙΟΝΙΟΝ.
|
Το αμπάρι ενός φορτηγού δεν είναι μουσείο ή γκαλερί. Είναι μια σκοτεινή μήτρα που προφυλάσσει το έργο και του δίνει την αρχέτυπη υπόστασή του. Είναι ακόμα ο χώρος που προκαλεί τη φαντασία να προσεγγίσει μιαν άλλη πραγματικότητα: Μια πυκνή, σε διάφορα επίπεδα τοποθέτηση των έργων, φαινομενικά άναρχη και "άτακτη" που όμως είναι η ποιητική, παράδοξη εκρηκτική παρουσίαση μιας πολυεδρικής εικαστικής πρότασης.
Μια έντονα "θεατρική" διάσταση καθορίζει την εμπειρία που μας δίνει το αμπάρι σαν εκθετήριο ενώ ταυτόχρονα είναι και η άρνηση του μουσείου.
Το πλοίο στο λιμάνι του Πειραιά - από την πόλη που ξεκίνησε ο Κουνέλλης το ταξίδι του πριν κοντά σαράντα χρόνια - έτοιμο να σαλπάρει για ένα ποιητικό ταξίδι που περνάει σαν το μίτο της Αριάδνης μέσα από τα Ευρωπαϊκά γράμματα από τον ΄Όμηρο στον Καβάφη, από τον Rimbaud στον Joyce, είναι και αυτό ένα χνάρι που οδηγεί σε αυτή την έκθεση.
Η δουλειά του Κουνέλλη θέτει ερωτήματα, δε δίνει απαντήσεις. Ερωτήματα για το χώρο, τη βία, για τη λειτουργία της μνήμης, για τη μορφή, για τις σχέσεις μέσα στην κοινωνία που ζούμε και το ιστορικό περίγραμμα που την καθορίζει.