1995: Εκατό χρόνια από
τη γέννηση του Φώτη Κόντογλου
(1895-1965)

Το 1995 συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τη γέννηση του ζωγράφου και αγιογράφου Φώτη Κόντογλου, του πρόσφυγα από τη Μικρασία, που υπήρξε ο "πατέρας" της λεγόμενης «γενιάς του 30», δηλαδή εκείνων των καλλιτεχνών, που αναζήτησαν την ελληνικότητα στο έργο τους, μέσα από την επιστροφή στις πολιτισμικές ρίζες μας.
Μετά την ήττα της Ελλάδας στη Μικρασιατική εκστρατεία το 22, ένα σωρό έλληνες της Μικρασίας ήρθαν πρόσφυγες, —όπως κι ο Κόντογλου— φέροντας μαζί με την πικρία της ήττας, και την ανάγκη για εθνικό αυτοσεβασμό, για «ελληνικότητα» αποδεσμευμένη από την αναγκαστική μέχρι τότε αισθητική διαμεσολάβηση της Δύσης. Ο Κόντογλου, ο αγιογράφος, ο ζωγράφος, ο συγγραφέας, κήρυξε με το έργο του την αναβίωση της βυζαντινής τέχνης, και τη γεφύρωση της αρχαίας και της νεότερης Ελλάδας, μέσα από τη Λαϊκή Παράδοση και την Ορθοδοξία.

Σταθμός στη νεότερη ιστορία της ελληνικής τέχνης ήταν το εργαστήρι του Κόντογλου, που άντλησε από την ελληνοκεντρική παράδοση. Το ίδιο έκαναν εκείνη την εποχή ο σπουδαίος έλληνας αρχιτέκτονας Πικιώνης και η περίφημη λαογράφος Αγγελική Χατζημιχάλη. Πολλοί ήταν οι μετέπειτα μεγάλοι έλληνες ζωγράφοι που διδάχθηκαν κοντά στον Κόντογλου την παραγκωνισμένη μέχρι τότε από τους κοσμικούς καλλιτέχνες τέχνη της βυζαντινής αγιογραφίας, του φρέσκου, αλλά και της αντίληψης για τον κόσμο που είχε ο θρησκευόμενος και ταυτόχρονα διανοητής εκείνος πρόσφυγας που μεγάλωσε και μαθήτευσε δίπλα στον καλόγερο θείο του. Εκτός από τα φορητά έργα του, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ιστορήσεις εκκλησιών από τον Φώτη Κόντογλου στην Αθήνα: Η Ζωοδόχος Πηγή στο Λιόπεσι, η Καπνικαρέα, ο Άγιος Ανδρέας στα Κάτω Πατήσια, η Αγία Βαρβάρα στο Αιγάλεω, ο Άγιος Χαράλαμπος στο Πολύγωνο, ο Άγιος Νικόλαος στα Κάτω Πατήσια, ο Άγιος Γεώργιος στην Κυψέλη... Κι ακόμα, το παρεκκλήσι της οικογένειας Ζαΐμη στο Ρίο, της οικογένειας Πεσματζόγλου στην Κηφισιά, της οικογένειας Γουλανδρή στην Εκάλη κ.α.

Κοσμική ζωγραφική του, με θέματα από τη μυθολογία και την ελληνική ιστορία, υπάρχει σε τοιχογραφίες του Δημαρχείου της Αθήνας, και στις αποτειχισμένες τοιχογραφίες του σπιτιού του που ανήκουν σήμερα στην Εθνική Πινακοθήκη και που φιλοτεχνήθηκαν με τη βοήθεια των μαθητών του Γιάννη Τσαρούχη, Νίκου Εγγονόπουλου και άλλων μετέπειτα σπουδαίων ελλήνων ζωγράφων.

Σημείωση: Οι φωτογραφίες σε αυτές τις ιστοδελίδες προέρχονται από την έκδοση "Ελληνες Ζωγράφοι - 20ος Αιώνας", εκδ. ΜΕΛΙΣΣΑ, 1976.

Οι Πρόσφυγες ή
η Κοιλάδα του Κλαυθμώνος

1995: Εκατό χρόνια από τη γέννηση του Φώτη Κόντογλου (1895-1965)

1995: Εκατό χρόνια από
τη γέννηση του Φώτη Κόντογλου
(1895-1965)