Στο πλαίσιο της γνωριμίας με τους σημαντικούς μας δημιουργούς μέσα από μονογραφίες εκθέσεις, ενrάσσεται η παρουσία των έργων του Νίκου Κεσσανλή "Πρόσωπα - Εκδοχές της ανθρώπινης μορφής ".

Η έκθεση επιχειρεί μια πλήρη παρουσίαση της εξελικτικής πορείας του καλλιτέχνη, από τα πρώτα έργα του, του 1953, ως τα πιο πρόσφατα, του 1997. Θεματικό πρόσχημα, τα πρόσωπα.

Μέσα από την περιπέτεια της αν8ρώπινης μορφής στο έργο του Νίκου Κεσσανλή παρακολουθούμε τις αναμορφώσεις και τις μεταμορφώσεις της εικόνας, τη διαδρομή διαμέσου των πολλών και ποικίλων δρόμων, τις ανιχνεύσεις των δυνατοτήτων της γλώσσας, την υπόγεια διασύνδεση της δουλειάς με το "ρεαλιστικό" της ισοδύναμο, τη ζωή δηλαδή. Ουσιαστικά, πρόκειται για μια αναδρομική παρουσία, μέσα από ένα και μόνο θέμα.

Καινοτόμος και ριζοσπάστης ο Νίκος Κεσσανλής, μας αποδεικνύει ότι η χρήση μη ευγενών υλικών, η κατασκευή και η τεχνουργία, η αδιαφορία απέναντι στον αισθητισμό, καταλήγουν, συμπερασματικά, στο να περιέχουν μία και μόνη ιδέα, την ιδέα ενός έργου σε εξέλιξη. Και το έργο αυτό, να διεκδικεί το χαρακτήρα του κλασικού, στο χρόνο που το δικαιώνει, διασώζονrάς το.

Δουλεύει τα πρώτα του έργα μέσα από τις επιδράσεις των δασκάλων ταυ, αλλά πολύ γρήγορα εγκαινιάζει τη 8ητεία του στην παράδοση του καινούργιου, το 1957 στη Ρώμη, συμπίπτονrας χρονικά με το ανανεωμένο ευρωπαϊκό ενδιαφέρον για τον ντανταϊσμό και την ποιητική της άμορφης τέχνης. Ανοικτός στον κόσμο και στις εμπειρίες που δέχεται και βιώνει στο περιβάλλον της Ευρώπης, σημαδεύεται από την κατάκτηση μιας διεθνούς γλώσσας και καταξιώνεται σε σχέση με την εποχή και τον πολιτισμό της μεταπολεμικής περιπέτειας της τέχνης. Ουσιαστικά, η δουλειά του Κεσσανλή αρχίζει να παίρνει τη δική της μορφή με το "informel" στις αρχές της δεκαετίας του '60, τις χειρονομίες, τις αναμορφώσεις και τις μεταμορφώσεις της εικόνας, που φτάνει στην επιφάνεια μέσα από τις περιπέτειες που της επιφυλάσσει ο καλλιτέχνης, με μέσα ανrιζωγραφικά, που, τελικά καταλήγουν στο να υπερασπίζονται την υπό8εση της ζωγραφικής. Ο άνθρωπος, παρών από την πρώτη στιγμή, κάνει την παρουσία του απροκάλυπτα και δυναμικά στην ενότητα της "Mec Art", κίνημα ευρωπαικό, στο οπαίο ο Νίκος υπήρξε από τους δημιουργούς του. Η φωτογραφία δεν ενδιαφέρει τον Κεσσανλή σαν τεχνική, αλλά ως μέσον, υλικό και τρόπος έκφρασης για να δει και να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του με το φως.

Πριν από λίγους μήνες, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας "Θεσσαλονίκη '97", είδαμε το σύvολο του έργου του Νίκου Κεσσανλή, σε μια έκθεση που, εμπλουτισμένη, θα δούμε τον ερχόμενο χειμώνα στην Αθήνα. Η τωρινή έκθεση που μεσολαβεί, στη Δημοτική Πινακοθήκη "Λ. Κανακάκις", οργανωμένη από το "Κέντρο Σύγχρονης Εικαστικής Δημιουργίας" συνθέτει την ίδια ακριβώς πορεία, ακολουθώντας το πιο σημαντικό από τα θέματα της ιστορίας της ζωγραφικής: τον άνθρωπο. Εκείνο που είχε ενδιαφέρον στην έκθεση της Θεσσαλονίκης και που ακόμη πιο ξεκάθαρα μπορούμε να διαπιστώσουμε στο Ρέθυμνο, είναι ότι οι χιλιάδες περιέργειες αυτού του καλλιτέχνη, που, με ένταση και πά8ος, προσπαθεί να ικανοποιεί, δίνοντας απαντήσεις - όσες μπορεί να δώσει ένας καλλιτέχνης που επιλέγει να αναζητά συνεχώς- οργανώνουν το έργο δύο βήματα μπροστά, ένα πίσω, και το παράγουν δυναμικά, αιτώντας κάθε φορά την ανατροπή του. Η πιθανή ομορφιά και η γοητεία βρίσκονrαι στη γύμνια του έργου από το "διακοσμητικό" του γεγονός, στην αναδίπλωση, την απόκρυφη και το φανερό μιας τεράστιας υπαρξιακής αγωνίας. Ο ίδιος o καλλιτέχνης, η Χρύσα, οι φίλοι και οι άνθρωποι που συνθέτουν τα έργα, κάνουν διάλογο με την ίδια την αγωνία της εικόνας να υπερβεί τον κανόνα, παραβαίνοντας τον. Και να ικανοποιηθεί δύσκολα με τους όρους της κατάκτησης. Τα μέσα, τα υλικά, η σύνταξη της γλώσσας του Κεσσανλή, μπορεί να αποτελούν σήμερα μια άλλη "ακαδημία". Η εποχή που τα έθρεφε, ωστόσο, φρενώδης και καταλυτική, ασφαλώς και δεν είχε ενθαρρύνει τα έργα του είδους. Θα πρέπει να δούμε, λοιπόν, τα έργα και τον καλλιτέχνη στο πλαίσιο των χρόνων του '60 και του '70, και να τα εκτιμήσουμε σαν τα αμαρτωλά "αντικείμενα" του τότε που έχουν λόγο στο σήμερα, όχι μόνο σαν ιστορικά ντοκουμέντα αλλά έργα δικαιωμένα από το χρόνο. Ευχαριστώ από καρδιάς το Νίκο Κεσσανλή για την πραγματοποίηση της θαυμάσιας αυτής έκθεσης. Ευχαριστώ το Γιώργο Τζιρτζιλάκη για τον κόπο που κατέθεσε σ' αυτήν την παρουσία των έργων του Νίκου με μια νέα ματιά.

Ο δήμαρχος Ρεθύμνου και πρόεδρος του Δ.Σ. του Κένrρου στάθηκε όπως πάντα κοντά μας, δίνονrας μας τη δυνατότητα να υλοποιούμε τα οράματά μας, καθώς και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου.

Και αυτήν τη φορά οι συνεργάτες του Κένrρου και της Δημοτικής μας Πινακοθήκης, Κατερίνα Κουγιουμτζή, Γιώργος Ανυφαντάκης, Νότα Καραμανέα, εργάστηκαν σκληρά, ενώ η συμβολή της Μαρίας Παναγίδου στην οργάνωση της έκθεσης, υπήρξε πολύτιμη.

'Ένα μεγάλο ευχαριστώ από όλους μας στο Ζαχαρία Πορταλάκη, που μας στήριξε, για μια ακόμη φορά, και μας έδωσε τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουμε την έκθεση του Νίκου Κεσσανλή στην πόλη μας.

Mαρία Μαραγκού
Διευθύνrρια του Κέντρου Σύγχρονης Εικαστικής Δημιουργίας Ρεθύμνης

(Το κείμενο αυτό είναι η εισαγωγή στον κατάλογο της έκθεσης "Νίκος Κεσσανλής: Πρόσωπα - Εκδοχές της ανθρώπινης μορφής" που πραγματοποιήθηκε το 1997 στο Κέντρο Σύγχρονης Εικαστικής Δημιουργίας Ρεθύμνης)