ΔΑΝΙΗΛ

Με συνδέει μακρόχρονη φιλία με το Δανιήλ. Τον γνωρίζω πολύ καλά όπως και το νόημα του έργου του, αλλά καθώς η καλλιτεχνική έκφραση είναι προσωπική, γίνεται συχνά δύσκολο να μιλήσει κανείς για το έργο ενός καλλιτέχνη όταν συνδέεται φιλικά μαζί του. Έχουμε την τάση να δίνουμε περισσότερη σημασία στην πρόθεση του καλλιτέχνη και λιγότερη στην πραγματοποίηση του έργου, νομίζω πως είναι μεγάλο σφάλμα. Όταν πρόκειται για αληθινό καλλιτέχνη η πραγματοποίηση του έργου είναι σημαντικότερη από τις προθέσεις του. Ξεπερνά τα όρια που χαράζει ώστε να μεταμορφώνει την προσωπική αντίληψη σε πιο καθολική αντίληψη του κόσμου. Ο χρόνος χρησιμοποιεί το ταλέντο του καλλιτέχνη για δικούς του σκοπούς. Η έμπνευσή του κινείται από σκέψεις και προβληματισμούς έξω από τις συγκινησιακές του αναφορές. Αυτό εξηγεί την πορεία του Δανιήλ. Λίγοι καλλιτέχνες της γενιάς του είναι σε θέση να κοιτάζουν πίσω τους και να διαπιστώσουν μια τόσο λίγο αρμονική καλλιτεχνική πορεία. Δεν άφησε ανεκμετάλλευτο σχεδόν κανένα υλικό. Με το έργο του πειραματίζεται γύρω από τα σύγχρονα κινήματα της τέχνης. Οι γλυπτικές του κατασκευές μαρτυρούν την περιπέτεια μιας σκέψης που δεν τρομάζουν τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα. Η ταπεινοφροσύνη του είναι ο θρίαμβός του. Δεν μεταμφίεσε ποτέ με ψεύτικα στολίδια επιφανειακού χαρακτήρα την εικόνα της εποχής μας. Η συγκίνησή του και η ευαισθησία του έμειναν ουσιαστικά ελεύθερες. Με τις μηχανές του πέτυχε φωτεινές εικόνες σχεδόν ρεαλιστικές, οι γλυπτικές κατασκευές του καταγελούν τη μηχανική πειθαρχία που επιβάλλει το τεχνολογικό περιβάλλον. Βαθειά σκέψη χαρακτηρίζει τις πολύμορφες εκδηλώσεις που εκφράζουν αυτά τα έργα. Όλα μαζί ή κάθε ένα χωριστά προβάλλουν ερωτήματα ή διατυπώνουν τα συμπεράσματα μιας εμπειρίας. Οι συνθέσεις του Δανιήλ δεν αποβλέπουν να είναι ωραίες μόνο, σκοπός τους είναι να πείσουν ή να θέσουν προβλήματα. Νομίζω πως δεν είμαι εκτός θέματος αν σημειώσω πως οι καλές τέχνες εκπληρούν αυτούς τους ρόλους ακολουθώντας κυκλικούς δρόμους. Τα εκφραστικά μέσα προκύπτουν από τη διαμάχη ανάμεσα στην παράδοση και την αναπόφευκτη ατομικότητα του ζωγράφου, ώστε δίνεται η δυνατότητα στον καλλιτέχνη να ευρύνει την επιβολή της φωνής του.

H εισαγωγή αυτή είναι απαραίτητη για να αξιοποιηθεί η ιδιότυπη φύση της συμβολής του Δανιήλ. Αυτά που ανέφερα μας βοηθούν να κατανοήσουμε τη νέα φάση και την εξέλιξη του έργου του και να υπογραμμίσουμε ότι ξεπερνά τα περιορισμένα όρια της ατομικής έκφρασης. Το τωρινό του πρόβλημα είναι η ίδια η πραγματικότητα. Χρησιμοποιεί τη ζωγραφική παράδοση για να θέσει ένα φιλοσοφικό πρόβλημα. Η ζωγραφική επιφάνεια είναι το πλαστικό του μέσο αλλά δεν τον ενδιαφέρουν οι παράδοξες παραστάσεις. Προχωρεί πιο πέρα από την εικόνα της μονόπλευρης, αυτάρκους μέσα στο χώρο ταινίας του Moebius.

Λογικά, ερευνά τις αλληλουχίες των επιφανειών. Η ζωγραφική ψευδαίσθηση στηρίζεται σ' αυτές τις αρμονικές και πλήρεις αλληλεπιδράσεις. Το χρώμα απλώνεται σε μια επιφάνεια που και το πίσω της μέρος (αυτό που είναι γυρισμένο προς τον τοίχο) συνυπάρχει. Ο Δανιήλ αναζητά με μαθηματική ακρίβεια αυτές τις αλληλουχίες. Η θεωρία του είναι ότι εάν η ζωγραφική ψευδαίσθηση είναι το αποτέλεσμα της αλληλουχίας των δυο επιφανειών τότε η πραγματικότητα πρέπει να βρίσκεται πίσω από τη ζωγραφική ψευδαίσθηση. Η διατύπωση είναι ερεθιστική και επίσης πρωτότυπη. Δεν συμμερίζομαι την πρόταση ότι αυτή η Πραγματικότητα υπάρχει ή ότι μια ξεχωριστή πραγματικότητα μπορεί να καθορισθεί. Αν όμως δεχθούμε αυτή την εκδοχή τότε βρίσκω ελκυστική την πρόταση του Δανιήλ. Αυτή η πρόταση καθορίζει ότι η ψευδαίσθηση προηγείται της παρατηρήσεως, ότι η αλήθεια κάθε πράγματος προέρχεται μόνον από τη μεθοδική αναθεώρηση των εσφαλμένων ή ψεύτικων αντιλήψεων. Η θέση του Δανιήλ συμπίπτει πράγματι με την ακλόνητη πεποίθησή μου ότι η αποδεικτική φύση μιας απατηλής ιδέας είναι η μόνη καταφανής απόδειξη που έχουμε για να μιλήσουμε για (αλήθεια). Η τωρινή δουλειά του Δανιήλ έχει διδακτική τάση και εξυπηρετεί μια σχεδόν θρησκευτική αιτία δηλαδή της αλήθειας που βρίσκεται πίσω από τον πίνακα. Σκέπτομαι γράφοντας αυτές τις γραμμές ότι ο Δανιήλ καταμερίζει τα πλαστικά στοιχεία του πίνακα ανάμεσα στο εμπρός και το πίσω μέρος του έργου. Ο πίνακας ψευδαίσθηση δεν διαχωρίζει τα άμεσα παρατηρούμενα πλαστικά στοιχεία από αυτά που είναι κρυμμένα ή φανερά. Ο Δανιήλ είναι προφανώς ο πρώτος ζωγράφος που η έρευνά του στις δύο επιφάνειες φέρνει μια ισόρροπη συμβολή του πλαστικού στοιχείου αλλά για να φτάσει αυτό το ιδεώδες αναγκάζεται να αδειάσει τον πίνακα από τις μεταφυσικές του αξίες. Μεταδίδει τη σημασία της ζωγραφικής του με τη συνύπαρξη της απουσίας μέσα στη γεωμετρία του πίνακα. Ο Δανιήλ δουλεύει τις συνθέσεις του με κονστρουκτιβιστικό τρόπο με τη διαφορά ότι χρησιμοποιεί ένα μαχαίρι (και με αυτό σχεδιάζει). Διαφορετικές χρωματικές αξίες καθορίζουν το εμπρός και το πίσω μέρος του πίνακα. Ο μουσαμάς είναι κομμένος με το μαχαίρι, έπειτα διπλώνεται για να παραχθούν υπολογισμένες αλληλεπιδράσεις των διαφορετικών οντοτήτων. Η τεχνική εξασφαλίζει ασυνέχειες κενού και ύλης που οδηγούν το μάτι του θεατή προς τον τοίχο. (Ο τοίχος είναι κατά συνέπεια το τελικό σύμβολο του Δανιήλ, θα μπορούσε να είναι αυτό που μέσα στις κρυφές του σκέψεις εξισώνει την κατηγορηματική του σιωπή με την πραγματικότητα). Ίσως πρόθεση να είναι η προσπάθεια του ζωγράφου να φθάσει προς το απόλυτο που ονομάζεται απουσία. Η οργάνωση του πίνακα σέβεται με απόλυτη ακρίβεια κάθε ψευδαίσθηση οπτικής πραγματικότητας. Οι εφαπτόμενες επιφάνειες παράγουν χρωματικές αξίες που προκαλούνται από την ανάμιξη των βασικών χρωμάτων, και στις άκρες οι παραισθησιακές αποχρώσεις των αλληλεπιδράσεων φαίνονται σαν φλόγα που σιγοκαίει. Κανόνες καθορίζουν τα αποτελέσματα κάθε επεξεργασίας επιτυγχάνοντας το σχεδίασμα τους και την εφαρμογή τους με απόλυτη πειθαρχία. Τα παραλληλόγραμμα παράγονται από αυτές τις εφαρμογές και φέρνουν στο έργο του Δανιήλ το φλογερό πάθος των κονστρουκτιβιστών οι κριτικές της εκθέσεώς του στο Λονδίνο είχαν δίκιο να υπογραμμίσουν ότι η συμμετοχή του στις ιδέες τους υπενθυμίζει το πάθος του αφηρημένου εξπρεσιονισμού που ξεκίνησε από τη γεωμετρική αφαίρεση.

R.C. Kenedy
1 Οκτωβρίου 1972, Λονδίνο