Με ξεχωριστή συγκίνηση γυρίζω στον τόπο μου μετά από τριάντα ένα ολόκληρα χρόνια απουσίας, αναπολώντας το παρελθόν, ζώντας το παρόν και προγραμματίζοντας μαζί Σας το μέλλον. Είναι σε όλους Σας γνωστές οι συνθήκες που έζησα, μεγάλωσα και ξεκίνησα ένα δρόμο με μοναδική αγωνία την επιβίωση αλλά γεμάτο ελπίδα και όνειρα. Η επαγγελματική μου επιτυχία, που στηρίχτηκε στη «χρηματιστηριακή πίστη», μου έδωσε την ευκαιρία και τα μέσα για τη δημιουργία μιας συλλογής έργων ζωγραφικής και γλυπτικής της σύγχρονης μεταπολεμικής περιόδου.

Η θέση της χώρας μας στον πολιτισμό, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, είναι παγκοσμίως ξεχωριστή. Με σεβασμό στα περασμένα και με εγωισμό και υπερηφάνεια για τα σημερινά προσπαθώ - στο μέτρο που μπορώ - να συγκεντρώσω και να καταγράψω τα εικαστικά δρώμενα πιστεύοντας ότι μόνο με τη σύγκριση και την τεκμηρίωση είμαστε σε θέση να σταθούμε και να συγκριθούμε με τις «δήθεν» διεθνείς τάσεις. Είναι ο μόνος τρόπος για να αποδείξουμε ότι η τέχνη στην Ελλάδα δεν είναι μόνο εγχώρια αλλά πραγματικά διεθνής.

Σήμερα επιστρέφω για να τιμήσω τον τόπο μου, τους φίλους μου, τους συμπολίτες μου και τον πολιτισμό μας μέσα από δύο μεγάλους καλλιτέχνες: τον ζωγράφο Θεόδωρο Στάμο και τον γλύπτη Χρήστο Καπράλο, που είχαν την τύχη να ζήσω αρκετά χρόνια από πολύ κοντά. Με αυτή την αφετηρία ξεκινώ να δείξω το πρώτο μέρος της συλλογής μου δημόσια, ελπίζοντας ότι πολύ σύντομα και περιοδικά θα καταφέρουμε όλοι μαζί, πρώτα από το Ηράκλειο, να γνωρίσουμε ένα σημαντικό τμήμα του πολιτισμού μας. Αισθάνομαι ευτυχής που κατάφερα να συνδέσω μερικά από τα χρόνια μου με τη ζωή και τη φιλία του Θ. Στάμου και του Χ. Καπράλου. Δύο ξεχωριστές προσωπικότητες με ριζωμένη στην ψυχή τους την Τέχνη και την Ελλάδα.

Ολόκληρο το έργο του Στάμου είναι ένας βαθύς στοχασμός και συγχρόνως μια επανάσταση στα γεγονότα και την κατάσταση που επικρατεί με το τέλος του πολέμου. Έργο συμβολικό, κωδικοποιημένο, γεμάτο συναίσθημα, βαθιά πνευματικότητα, ριζωμένο στις ανθρώπινες αξίες, με ισορροπία στη φόρμα και το χρώμα, που ενώ αποδίδουν τον εσωτερικό ψυχισμό του καλλιτέχνη δεν σε αφήνουν να διαβάσεις την ψυχή του και την αιτία που δημιουργεί το κάθε έργο. Μας οδηγεί μέσα από τα Ατέρμονα Πεδία και τους Πνευματικούς Ορίζοντες και μας επιτρέπει να δώσουμε τη δική μας ερμηνεία στα έργα του.

Η αναδρομή στην αρχαιότητα και η παρατήρηση μέχρι σήμερα φανερώνουν ότι στις μέρες μας είναι λίγοι αυτοί που μπόρεσαν και συγχρόνως τόλμησαν να ασχοληθούν με τη γλυπτική τέχνη. Η ένταση και η αγάπη για την τέχνη ολοκληρώθηκε στο εργαστήριο του Χ. Καπράλου. Ένιωσα ότι ζούσα σ' ένα χώρο διαφορετικό από όλους αυτούς που είχα γνωρίσει. Τα έργα του είχαν την ίδια ένταση, την ίδια ευαισθησία, την ίδια ζωή με τον Χ. Καπράλο που είχα ζωντανό δίπλα μου. Με τα γλυπτά του αισθάνεται την ίδια συντροφικότητα και συνύπαρξη που νιώθεις συνομιλώντας με τον ίδιο.

Ολόκληρος ο κύκλος της ζωής του ανθρώπου με κυρίαρχο σύμβολο τη Μάνα, η τραγικότητα της ζωής, η έκφραση του πόνου, πλασμένα με το ιδίωμα του Καπράλου, εκδηλώνονται και μας κάνουν να συνειδητοποιούμε ότι η γλυπτική του είναι η ίδια η αίσθηση της ζωής και της δημιουργίας. Η ιστορία και η αξιολόγηση του έργου του γράφεται μέσα από την επιτυχία του στη Μπιενάλε της Βενετίας το 1962, την γκαλερί της Μάρθα Τζάκσον στις ΗΠΑ, τις συλλογές όπου βρίσκεται το έργο του, το βραβείο Χέρτερ που του απενεμήθη στην Αυστρία, την επίσκεψη του Μουρ και του Αρτσιπένκο στο εργαστήρι του και το Ίδρυμα Χρήστου και Σούλης Καπράλου στην Αίγινα.

Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαία η εκτίμηση που είχε ο καθένας στο έργο του άλλου και η επιθυμία και από τους δύο καλλιτέχνες να γνωριστούν. Αισθάνομαι ευτυχής που ανέλαβα την πραγματοποίηση αυτής της συνάντηση, όπου έζησα από κοντά το διάλογο των δύο μεγάλων καλλιτεχνών με θέμα «τι είναι τέχνη» για να καταλήξουμε μετά από δύο ώρες συζήτησης ότι «τέχνη είναι η συνέχεια της θεϊκής δημιουργίας».

Και οι δύο καλλιτέχνες μας κληροδοτούν μια πλούσια από άποψη πολιτισμού κληρονομιά , που μας επιβάλλει ανάλογη συναίσθηση και ευθύνη.

Η δική μας γενιά θα πρέπει να φέρνει μέσα της τον αληθινό κόσμο «της τέχνης και του πολιτισμού» και να τα μεταβιβάσει στην επόμενη. Για την παγκόσμια ειρήνη, η διεθνής τάξη βασισμένη στον πολιτισμό είναι η ασφαλέστερη προστασία από ένα νέο παγκόσμιο πόλεμο.

Ζαχαρίας Πορταλάκης
Σεπτέμβριος 1998