Η περίοδος της ακμής, 1938-1965

Εργαστήρι




Το ατελιέ στην Bloomfield Road




  Συνθεμένα Σπίτια Ι




Οπωροπωλείο ο Απόλλων

1938-1939
Η φάση της οριστικής διαμόρφωσης του ζωγραφικού ιδιώματος του Χατζηκυριάκου - Γκίκα, της ζωγραφικής δηλαδή ταυτότητος που θα τον διακρίνει πάντα. Στα 32 του χρόνια, διαθέτει ήδη όλα τα μέσα και την απαραίτητη ενόραση για να δώσει νέο προσανατολισμό στην ελληνική ζωγραφική, απορριπτικό του ακαδημαϊσμού και συγχρονισμένο με τα διεθνή ρεύματα της Τέχνης. Τα λίγα έργα αυτής της περιόδου -τα περισσότερα δουλεμένα στην Υδρα- χαρακτηρίζονται από συνθετική ισορροπία, χρωματική αρμονία και έντονο ζωγραφικό ρυθμό.
Αντιπροσωπευτικά έργα: "Αντικείμενα και Σκιά", 1938 και "Οπωροπωλείο ο Απόλλων", 1939 (Εθνική Πινακοθήκη), "Μεγάλο Τοπίο της Υδρας", 1938 (Χ. Ποταμιάνος), "Η Μουριά", 1939 (Λ. Βαρδινογιάννη), "Άνοιξη στην Υόρα", 1939 (Ν. Πετσάλης - Διομήδης), "Υδρα", 1939 (Π. Μιχελής).


1940-1945
Άσκηση σε πιο ρεαλιστικές αναπαραστάσεις, κυρίως εσωτερικών, νεκρών φύσεων και προσωπογραφιών. Η εκλογή του σαν καθηγητού του Πολυτεχνείου και ο πόλεμος περιορίζουν το χρόνο και τα υλικά του καλλιτέχνη. Αντιπροσωπευτικό έργο: "Αυτοπροσωπογραφία", 1942 (Μουσείο Μπενάκη).


1946-1954
Η φάση της μεγάλης ακμής. Τα έργα της δεύτερης αυτής περιόδου της Υδρας -μετά από τη σύντομη, αλλά καθοριστική του 1938-39- αποκτούν, πλάι στη σφριγηλότητα και την ορθονόμηση εκείνων της πρώτης, μια αισθησιακή σχεδόν, αλλά ήρεμη μεστότητα. Στη φάση αυτή -που σαν σύνολο, πρέπει να θεωρηθεί η κορυφαία του ζωγραφικού του έργου- ανήκουν και οι ενότητες των έργων με θέματα:
α) στέγες και σπίτια του Παρισιού, β) μπαλκόνια και σιδερένιες σκάλες της παλιάς Αθήνας, γ) ήλιους και καφασωτά σε κήπους της Κρήτης.
Αντιπροσωπευτικά έργα: "Εφόρμηση", 1946 και "Μαύρος Ήλιος", 1947 (Norton Λονδίνο), "Σπίτια στην Υδρα", 1947 (Fenton, Νέα Υόρκη), "Κλαρί και Φεγγάρι", 1948 (Π. Κυριακόπουλος), "Ουρανός και Γη", 1948 (χαμένο, Κύπρος), "Μεγάλη Σύνθεση της Υδρας", 1948 (Π. Κωνσταντοπούλου), "Στο Λαιμό της Βουλιαγμένης", 1948 και "Το Σπίτι της Υδρας", 1950 (Ν. Πετσάλης - Διομήδης), "Αμυγδαλιά", 1950 (Μ. Αθανάσογλου), "Στέγες Παρισιού και Λευκός Ήλιος", 1952 (Chr. Zervos, Παρίσι), "Παρισινές Στέγες", 1952 (Εθνική Πινακοθήκη), "Κόκκινο Παράθυρο", 1952 (Β. Γουλανδρής), "Γκρι Σύνθεση", 1952 (Tate Galery, Λονδίνο), "Τοπίο Κρήτης",1953 και "Μπαλκόνι με Σιδεριά", 1954 (Musee National d'Art Moderne, Παρίσι), "Ήλιος και Καφασωτό", 1953 (J. Rothschild, Λονδίνο), "Μπαλκόνι με Σιδεριά και Απλωμένα Ρούχα I-IV", 1954 (Ι. Καρράς, Β. Γουλανδρής, Γ. Λιβανός), "Σιδερένια Σκάλα I-IV", 1954 (Α. Χωρέμης, Α. Ιόλας, Κ. Λεμός και Μουσείο Μπενάκη).


1955-1958
Η "αφαιρετική" φάση της Υδρας. Το θέμα τώρα περιορίζεται στη γη και στις μάντρες με τα αρμολόγια, τοπία που συχνά "στροβιλίζονται", πλησιάζοντας την ανεικονικότητα. 
Αντιπροσωπευτικά έργα: "Γεωμετρικά Σχήματα", 1956 (Μουσείο Αμμοχώστου), "Περιπλανώμενο Φεγγάρι", 1957 (Botrall, Λονδίνο), "Η Κυρά της Νύχτας", 1957 (Senior, Νέα Υόρκη), "Περιστροφικό Τοπίο", 1957 (Εθνική Πινακοθήκη), "Χείμαρρος", 1958 (Zervos, Παρίσι).


1959-1960
Τρία νέα στοιχεία προστίθενται στη δουλειά του Χατζηκυριάκου - Γκίκα: α) ο συμβολισμός, β) το θέμα του εργαστηρίου του ζωγράφου, και γ) ο φυτικός κόσμος, θεματικό στοιχείο που θα παραμείνει κυρίαρχο μέχρι το τέλος της ζωής του, είτε σαν αυτόνομο θέμα, είτε σαν συνθετικό υπόβαθρο ευρύτερων συνθέσεων.
Αντιπροσωπευτικά έργα: "Νυχτερινή Ιεροτελεστία", 1959 (Ν. Πετσάλης -Διομήδης), "Βραδυνές Αναπολήσεις",1959 (Εθνική Πινακοθήκη), "Σκοτεινό Μεσημέρι", 1959 (Barclay, Λονδίνο), "Εργαστήρι", 1960 (Εθνική Πινακοθήκη), "Εργαστήρι στη Δύση", 1960 (Ε. Βορίδης).


1961-1965
Η φάση όπου -παράλληλα με φυτά, φύλλα και δέντρα- η θεματολογία στρέφεται προς μεταφυσικές και φανταστικές πολιτείες. Οι δρόμοι και τα κτίσματα "αγκυλώνουν" τη σύνθεση και υποβάλλουν με τη μυστηριώδη τους εγκατάλειψη. Κορύφωμα, η ενότητα των έργων με έντονη γεωμετρικότητα, εμπνευσμένη από τη Σαντορίνη.
Αντιπροσωπευτικά έργα: "Δέντρα και Αχτίδες", 1962 (Daniels, Καίμπριτζ), "Ανταύγειες", 1962 (Tasca, Νέα Υόρκη), "Μυσταγωγικό Τοπίο", 1962 (Εθνική Πινακοθήκη), "Κύματα που Σπάνε", 1964, "Καλλιγραφία μιας Πόλης" και "Στην Κορυφή των Βράχων", 1965 (Ν. Πετσάλης - Διομήδης), "Ανεμοδαρμένο Ακρωτήρι", 1965 (Εθνική Πινακοθήκη), "Θάλασσα μέσα στο Ατελιέ", 1965 (Centre National d'Art Contemporain, Παρίσι).